یکى دیگر از ویژگیهاى تعلیم و تربیت اسلامى این است که تحصیل علم را به زمان، مکان، افراد و طبقه خاصّى محدود نمىداند؛
1- از جهت زمان: در بینش اسلامى به دانش اندوزى از گهواره تا گور سفارش شده است. رسول خدا صلى الله علیه و آله مىفرماید:
«طَلَبُ الْعِلْمِ فَریضَةٌ فى کُلِّ حالٍ»[1]
دانش اندوزى در هر حالى واجب است.
درباره ابوریحان بیرونى نقل کردهاند که هنگام مرگ، عالمى به دیدارش رفت.
ابوریحان از موقعیت استفاده کرد و مسألهاى پرسید. آن عالم گفت: حالا چه وقت پرسیدن است؟ ابوریحان گفت: مىدانم که در حال احتضارم، ولى بدانم و بمیرم بهتر است یا ندانسته از دنیا بروم؟! [2]
2- از جهت مکان: از نظر اسلام فراگیرى علم به مکان خاصّى نیز بستگى ندارد. انسان موظّف است براى تحصیل علم به هر جا که لازم باشد، سفر کند و هر مشقّتى را تحمل نماید، تا نیاز خود و جامعه را از جهت علمى برطرف سازد.[3]
3- از جهت اشخاص: در بینش اسلامى دانش اندوزى به طبقه خاصى از مردم اختصاص ندارد، بلکه تحصیل آن بر هر مرد و زن مسلمانى واجب است.[4] شکوفایى و جهش علم و دانش پس از آمدن اسلام، نتیجه چنین بینشى است.
________________________________________
[1] بحارالانوار، ج 1، ص 172.
[2] تعلیم و تربیت در اسلام، شهید مطهرى( ره)، ص 326.
[3] همان، ص 180.
[4] همان، ص 177.
